Khán giả Trần Thị Ánh, hỏi:
“Nhờ bác sĩ giải đáp, đột quỵ là gì? Có di truyền hay không, nam hay nữ thì có nguy cơ cao, cách phòng ngừa ra sao?

TS. Trần Chí Cường – giải đáp:
Câu hỏi rất hay. Trước hết, đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn đột ngột, làm tế bào não thiếu oxy, dẫn đến tổn thương não nhanh chóng. Nếu đi sâu hơn, đột quỵ có 2 dạng chính:

• Thứ nhất là nhồi máu não, chiếm khoảng 80% trường hợp.
• Thứ hai là xuất huyết não, chiếm khoảng 20%.

Cả hai dạng đều có phương pháp điều trị riêng. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong ở nhóm xuất huyết não thường cao hơn.

Về yếu tố giới tính, độ tuổi

Dưới 60 tuổi, nam giới có tỷ lệ mắc đột quỵ cao hơn nữ giới. Điều này phản ánh sự khác biệt trong lối sống giữa nam và nữ; nam giới thường hút thuốc lá, uống rượu bia, chịu áp lực công việc nhiều hơn… Đặc biệt, ở Việt Nam, nam giới trẻ dưới 40 tuổi bị đột quỵ khá nhiều, thậm chí có những người hút thuốc lá liên tục từ năm 18 tuổi tới năm 40 tuổi thì gặp đột quỵ. Đây là con số rất đáng báo động.

Còn ở nữ giới, khi tuổi lớn dần, các yếu tố như thừa cân, béo phì cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ, nên về già tỷ lệ nam nữ tương đương hơn.

Về di truyền

Trên thực tế, không có yếu tố di truyền tuyệt đối với bệnh đột quỵ. Tuy nhiên, có thể có một số yếu tố liên quan, ví dụ: nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh lý mạch máu bẩm sinh, dị dạng mạch, phình mạch thì người thân đời sau có thể mang yếu tố nguy cơ cao hơn.

Về phòng ngừa

• Nếu chúng ta đã làm tốt mọi thứ: kiểm soát cân nặng, huyết áp, tiểu đường, mỡ máu… nhưng vẫn thấy có những dấu hiệu bất thường thì nên đi tầm soát mạch máu não để phát hiện nguy cơ tiềm ẩn từ sớm.

• Thực tế tại Bệnh viện S.I.S Cần Thơ, qua các chương trình tầm soát cho thấy:
  • Trong khoảng 10.000 ca đã tầm soát, số trường hợp xảy ra đột quỵ bất ngờ trong vòng 1 năm sau đó rất rất hiếm, tỷ lệ gần như tiệm cận con số một phần ngàn.
  • Điều đó cho thấy nếu được tầm soát đầy đủ, phát hiện sớm các nguy cơ và kiểm soát tốt, thì khả năng phòng ngừa đột quỵ rất hiệu quả và an toàn.

Kim Cương, ghi và biên tập, từ chương trình Nhịp cầu Y tế (THVL).