Phương pháp tiêu sợi huyết là một bước tiến quan trọng trong điều trị đột quỵ não, giúp nhiều bệnh nhân phục hồi tốt hơn, đặc biệt ở những người bị đột quỵ não cấp do tắc mạch máu nhỏ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu phương pháp tiêu sợi huyết, quy trình thực hiện, cùng những chỉ định và hiệu quả của nó đối với người bệnh đột quỵ.

Bài viết được Tham vấn Y khoa bởi BS. CKII Huỳnh Quốc Sĩ – Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ.

1. Phương pháp tiêu sợi huyết là gì?

Tiêu sợi huyết là phương pháp sử dụng thuốc để làm tan cục máu đông gây cản trở lưu thông mạch máu nhằm tái lập lại dòng chảy của mạch máu. Hiện nay, thuốc tiêu sợi huyết phổ biến nhất là alteplase (Actilyse). Thuốc được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não cấp (do tắc mạch máu) nhập viện trong thời gian cho phép.

2. Quy trình thực hiện phương pháp tiêu sợi huyết

Bước 1: Đánh giá lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh

Khi tiếp nhận bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng dựa trên các triệu chứng, thang điểm NIHSS (là thang điểm dùng để đánh giá mức độ nặng của bệnh đột quỵ) và thời gian khởi phát các triệu chứng.

Ngay sau thăm khám ban đầu, bệnh nhân nhanh chóng được cho thực hiện CT hoặc MRI não để khảo sát tổn thương nhu mô não và mạch máu não.

Bước 2: Xác định chỉ định và chống chỉ định

Dựa trên kết quả chẩn đoán hình ảnh và tình trạng đột quỵ của bệnh nhân, các bác sĩ sẽ quyết định xem bệnh nhân này có phù hợp để điều trị thuốc tiêu sợi huyết hay không.

Bước 3: Chuẩn bị điều trị và tư vấn

Nếu thỏa các tiêu chuẩn để điều trị thuốc tiêu sợi huyết, bác sĩ sẽ giải thích quy trình, các biến chứng, rủi ro, chi phí trong quá trình điều trị tiêu sợi huyết cho bệnh nhân hoặc người nhà.

Quy trình điều trị tiêu sợi huyết sẽ được tiến hành ngay khi có sự đồng thuận của bệnh nhân hoặc gia đình.

Bước 4: Tiêm thuốc và theo dõi

Thuốc tiêu sợi huyết sẽ được tiêm truyền tĩnh mạch theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 là mũi Bolus (Tiêm mạch nhanh); Giai đoạn 2 tiêm mạch chậm trong 60 phút với máy bơm tự động theo đúng liều lượng quy định.

Bệnh nhân không được ăn đường miệng, nghỉ ngơi tuyết đối tại giường và sẽ được theo dõi chặt chẽ đánh giá các dấu hiệu xuất huyết, sinh hiệu và các biến chứng khác trong ít nhất 24 giờ tiếp sau đó.

Bước 5: Đánh giá kết quả và lên kế hoạch điều trị tiếp theo

Sau 24 giờ điều trị, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng của bệnh nhân và đưa ra các kế hoạch tiếp theo để phục hồi chức năng sau đột quỵ.

3. Chỉ định và chống chỉ định cho thuốc tiêu sợi huyết

Chỉ định:

• Đột quỵ thiếu máu cục bộ do tắc động mạch não (nhồi máu não cấp) còn trong thời gian vàng (dưới 4,5 giờ).

Chống chỉ định:

• Có xuất huyết nội sọ trong hiện tại hoặc quá khứ.
• Có uống thuốc hoặc mắc một số bệnh lý gây rối loạn đông cầm máu.
• Đã trải qua các phẫu thuật lớn hoặc chấn thương đầu nghiêm trọng trong vòng 3 tháng gần đây.
•  Đang có điểm chảy máu tiến triển.

4. Hiệu quả và tác dụng phụ của thuốc tiêu sợi huyết

Lợi ích

• Giúp tái lập dòng máu nuôi não, giảm thiểu tổn thương tế bào do thuyên tắc mạch não.
• Tăng khả năng hồi phục chức năng thần kinh.
• Giảm tỉ lệ tử vong do đột quỵ.

Rủi ro

• Có thể xảy ra xuất huyết trong não hoặc xuất huyết ngoài não.
• Phản ứng dị ứng

5. Lời khuyên cho bệnh nhân và người thân

Đột quỵ có thể xảy ra tại mọi thời điểm trong cuộc đời và đột quỵ không loại trừ một ai, vì vậy việc nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ để tiếp cận điều trị sớm giúp hạn chế tàn tật cũng như tử vong do đột quỵ gây ra.

Các dấu hiệu đột quỵ như: mặt méo, yếu liệt tay chân, khó nói, đột ngột mất thị lực, đột ngột chóng mặt dữ dội (BEFAST)…

Khi phát hiện triệu chứng, hãy nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có điều trị đột quỵ gần nhất. Bởi giờ thời gian vàng để điều trị đột quỵ là rất ngắn. “Thời gian là não!”

Hiện, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ có đầy đủ các phương pháp điều trị đột quỵ như điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết, hút huyết khối, can thiệp nội mạch, đặt stent coils, phẫu thuật mở sọ giải áp… cùng với đó là hệ thống máy móc chẩn đoán hình ảnh như MRI, CT, DSA… sẵn sàng cấp cứu bệnh nhân đột quỵ 24/24h.

Kim Cương