Xin đừng buông xuôi các bạn nhé! Cái mới chỉ sinh ra khi bạn muốn đi tìm, không chấp nhận “số phận” và bạn thật sự dấn thân vì nó. Người khai hoang mở đường họ dễ bị đạp gai và té ngã, hãy động viên họ và nhờ họ mà ta có những con đường bằng phẳng để mà đi.

Làm ngành y, chắc ai cũng thường nói rằng: “Cứ an tâm, chúng tôi sẽ làm tốt nhất có thể”, hay đôi khi chúng ta nói “Chúng tôi đã cố gắng hết sức rồi”, hay là câu: “Bệnh nặng quá, không thể cứu chữa được nữa”… và có nhiều lý do để chúng ta quy kết, rồi chẩn đoán… nhất là vì những lý do “khó nói” nào đó, bạn đã vô tình hay cố ý không chuyển bệnh nhân đến nơi họ lẽ ra cần đến để tìm một cơ hội trong lằn ranh sinh tử, và bạn hài lòng vì bạn đã thắng khi thuyết phục được bệnh nhân nghe theo bạn?!

Nhưng có bao giờ bạn giật mình và hối hận vì nhận ra sai lầm lúc đó hay do khả năng mình chưa “tới” để hiểu về bệnh nhân, không thể chẩn đoán được, hay chưa đủ khả năng để điều trị vì trăm ngàn lý do: thiếu máy móc, thiếu tay nghề, thiếu giường bệnh, hay thậm chí khá đơn giản là bệnh nhân không có tiền để mua dụng cụ cấy ghép… Hay bạn giật mình và cảm thấy có tội vì bệnh nhân bạn chuyển đi xa chết nhiều quá hay không???

Hôm nay tôi xin chia sẻ những câu chuyện thật một cách thật lòng với các bạn đặc biệt là với các đồng nghiệp trẻ có kinh nghiệm dưới 10 năm trong ngành y, và cũng chia sẻ với tất cả mọi người để cùng chiêm nghiệm với mục đích là giúp bạn “vượt lên chính mình” để cứu người và làm cùng việc thiện.

TS.BS Trần Chí Cường thực hiện can thiệp nội mạch tại Bệnh viện Đột quỵ Tim mạch Cần Thơ

Câu chuyện 1:

Cách nay hơn 10 năm, khoảng năm 2007-2008 gì đó, lúc đó tại Việt Nam kỹ thuật bơm xi măng tạo hình thân sống qua da còn rất ít nơi thực hiện. Trong một buổi sáng tập thể dục, sau một cú xoay người, Thầy Nguyễn Đình H. một giáo sư y khoa đầu ngành không may bị đau dữ dội vùng hông lưng, ngay sau đó được chẩn đoán là vỡ thân sống thắt lưng L2 không di lệch.

Thầy đau rất nhiều, ai cũng lo lắng và tìm mọi cách tốt nhất cứu chữa: nằm bất động, tiêu tiểu tại chỗ, giảm đau, mang nẹp… nhưng sau đâu khoảng 1 tuần thì tình trạng không giảm và mọi người càng lo lắng nhiều hơn, tìm mọi cách để mong sao thầy có thể bình phục lại. Lúc này một cuộc hội chẩn “cân não và đầy áp lực” đã diễn ra với tất cả các thầy lớn đầu ngành của chấn thương chỉnh hình, nội, ngoại thần kinh…

Các thầy chấn thương chỉnh hình đưa ra ý kiến: nếu không còn lựa chọn nào khác thì phải mổ cố định nẹp vis thôi” vì Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình cũng như tất cả các bệnh viện khác trong TPHCM lúc này chưa nơi nào bơm xi măng tạo hình thân sống qua da cả. Lúc này, hội chẩn có Thầy Võ Tấn Sơn, Trương Quang Bình, Lê Minh và đặc biệt cũng có bác sĩ B. con trai bệnh nhân hiện nay cũng là thầy giáo đầu ngành.

Mọi người hỏi: “Chí Cường có ý kiến gì không?” (Lúc này quá trẻ, non choẹt, tóc chưa bạc như bây giờ, đã ra trường gần 10 năm). Trước câu hỏi quá khó và đầy áp lực, mình thực sự bị lúng túng, suy nghĩ ngay trong lòng có hai con đường: một là an phận là bình yên, không liên quan gì cả, không đụng vào vì chẳng may có gì chắc ân hận suốt đời, ám ảnh suốt đời luôn và sẽ có gièm pha này nọ rằng nhỏ mà làm phách. Hai là nêu ý kiến có thể xem xét kỹ thuật tạo hình thân sống qua da, nếu mọi việc suôn sẻ thì giúp nhiều cho Thầy khỏi phải chịu cuộc mổ lớn…

Đang im lặng suy nghĩ thì Thầy Sơn hỏi thêm: “Có bơm xi măng được không Chí Cường?” Lúc này mình không kịp so đo nữa, phát biểu ý kiến chân thật là: “Nếu được mình có thể xem xét bơm xi măng thưa Thầy! Nhưng ở nước mình hiện nay kỹ thuật này còn rất ít làm, em chưa kinh nghiệm nhiều, một mình em không dám làm”… Thầy hỏi thêm: “Vậy Cường có mời được chuyên gia nào về hỗ trợ không?” Mình mạnh dạn nói: “Dạ có thể! Để em gửi hình đi nhờ các thầy hội chẩn và sang giúp đỡ!”.

Thế là sau đó kỹ thuật bơm xi măng đã giúp Thầy H. bình phục và đi đứng được đến nay. Và cũng nhờ đó mà kỹ thuật bơm xi măng thân sống đã phát triển rộng khắp. Giờ nhắc lại thấy vui trong lòng mà tim vẫn còn cảm giác hồi hộp.

Câu chuyện 2:

Cách nay cũng khoảng 10 năm, bệnh nhân nữ 31 tuổi là dược sĩ đang có con nhỏ, em ruột của một bác sĩ Ngoại thần kinh tại TPHCM, vợ của một anh nhà báo. Chị bị đau đầu, viêm tai xương chũm sau đó hôn mê vì xuất huyết não do thuyên tắc toàn bộ xoang tĩnh mạch dọc trên. Chị đã được các thầy nội, ngoại thần kinh đầu ngành trong cả nước làm mọi phương pháp điều trị: nào là chống đông, chống phù não, mở sọ rộng giải ép hai bán cầu… nói chung là cận kề sinh tử. Bệnh nhân hôn mê sâu, glasgow 5-6 điểm, dãn đồng tử nhưng còn phản xạ ánh sáng (le lói 1 tia hy vọng là dấu hiệu duy nhất cho sự sống). Trận đấu với tử thần đã gần như tới phút cuối.

Do là dân trong nghề nên người anh không nỡ buông tay, sang cầu may BS Cường. Cũng là áp lực, cũng là căng thẳng, quá căng thẳng, mình có thể từ chối khá dễ dàng cho xong nhưng chắc do cái nghiệp và nghĩ đến sau lưng chị là một gia đình, đâu đó là những nỗi đau không thể bù đắp… Nghĩ tới đây mình thật sự không cam lòng nhìn bệnh nhân ra đi.

Mình giải thích: “Bệnh đã đến nước này rồi, nếu không làm gì nguy cơ tử vong sẽ rất cao và gần như chắc chắn. Giả sử mình có thể thông lại tĩnh mạch xoang dọc trên không biết chị sẽ thế nào, và trong nước mình cũng chưa ai làm việc đó. Ở nước ngoài thì cũng chỉ có vài ca được báo cáo. Mình không biết có nên làm gì hay không…”. Gia đình trả lời: “Còn nước còn tát, anh cứ mạnh dạn can thiệp, người nhà chấp nhận mọi rủi ro chi phí…”. Và thế là sau ca can thiệp dài 6 tiếng, chúng tôi đã trả lại cho gia đình một người em, một người mẹ, một người vợ và hiện nay sinh hoạt gần như bình thường.

Tuy nhiên, trong một hoàn cảnh khác, sau ca này vài tháng, bệnh nhân nữ cũng khoảng tuổi 30, nhà khá giả ở quận 1 Sài Gòn, cũng bị đột quỵ, được chẩn đoán là huyết khối xoang tĩnh mạch dọc trên, nói chung bệnh cảnh tương tự. Cũng là người quen của một đồng nghiệp khá thân nằm điều trị tại một bệnh viện rất lớn tại Sài Gòn.

Đồng nghiệp này nghe bệnh nhân được chẩn đoán là huyết khối nặng xoang tĩnh mạch dọc trên nên tham khảo ý kiến mình nên làm gì. Mình cũng tư vấn thông thường là dùng thuốc chống đông, nếu không hiệu quả bệnh tiến triển nặng thì xem xét can thiệp lấy huyết khối.

Khi điều trị kháng đông không đáp ứng người nhà xin chuyển viện đi can thiệp thì được các bác sĩ điều trị nói rằng: “Đối với bệnh này, phương pháp điều trị duy nhất hiện nay chỉ là như vậy! Không nên đi đâu nữa” và còn nói thêm đi khỏi đây là sẽ chết. Người nhà nghe sợ quá không xin chuyển nữa và kết quả cuối cùng là bệnh nhân này tử vong.

Do đó, xin đừng chủ quan phán xét và buông xuôi các bạn nhé! Cái mới chỉ sinh ra khi bạn muốn đi tìm, không chấp nhận “số phận” và bạn thật sự dấn thân vì nó. Người khai hoang mở đường họ dễ bị đạp gai và té ngã nhưng hãy động viên họ và nhờ họ mà ta có những con đường bằng phẳng để mà đi.Nhân đây cũng chân thành thông báo nhắc lại đến toàn thể quý đồng nghiệp:

Nếu có bệnh nhân đột quỵ tại miền Tây, quý đồng nghiệp đừng chuyển lên TPHCM nữa vì chẳng có ích lợi gì cho bệnh nhân cả mà ngược lại có thể còn hại thêm vì thời gian là não như quý vị đã biết. Nếu cơ sở của quý vị có đầy đủ con người, trang thiết bị máy móc, hãy giải thích cho bệnh nhân hiểu và điều trị sớm nhất có thể để giúp họ.

Nếu cơ sở của quý vị chưa triển khai, không có gì bất thường cả, hãy giải thích với bệnh nhân “việc điều trị đột quỵ nên thực hiện càng sớm càng tốt”. Hiện nay tại Bệnh viện Đột quỵ Tim mạch Cần Thơ (S.I.S Cần Thơ) có đầy đủ trang thiết bị máy móc hiện đại và những bác sĩ can thiệp lành nghề luôn túc trực 24/7 sẵn sàng cứu chữa cho bệnh nhân. Ở đó có những con người luôn sẵn sàng cống hiến hết mình vì cái tâm. Và không phải ở đâu cũng làm được như thế.

S.I.S Cần Thơ khuya 16.08.2020

TS.BS Trần Chí Cường